33. ‘Savon de Marseille’

In de 10de en 11de eeuw was Marseille voor de kruisvaarders de grootste vertrekhaven voor hun veroveringstochten naar het Heilig Land en het Midden Oosten. Bij hun terugkeer brachten ze exotische producten mee. Eén ervan was de ‘Aleppo zeep’ uit Syrië. Zeep kende men niet in Europa en de aandacht ervoor was dan ook bijzonder omwille van de zuiverende werking voor het lichaam. Men ontdekte dat Aleppo zeep gemaakt was van olijfolie, laurierbes olie en zout en dat men het eindproduct verkreeg door een langdurig kookproces in vaten. Toeval wil dat in de Provence en de Camargue ook alle ingrediënten aanwezig waren voor het aanmaken van dit product. De Provence bood olijfolie en in de Camargue was er zout in overvloed, alsmede loog, een extract uit verbrande of gekookte planten die in zoutvlaktes gedijen.  Daarenboven kon dankzij de mistralwind de vloeibare zeep sneller drogen. De verkoop boomde want haven en hinterland van Marseille boden de mogelijkheid tot internationale verspreiding van dit nieuwe artisanale product. In 1371 kende Marseille haar eerste ‘Maître Savonnier’ (‘Meester-Zeepzieder’) en in 1660 waren er enkel en alleen in Marseille zeven officiële zeepziederijen actief. In 1688 vaardigde Louis XIV via zijn minister Colbert een decreet uit  waarin gestipuleerd werd dat zeep enkel mocht gemaakt worden met olijfolie en niet met boter of dierlijk vet als surrogaat. Ook diende in de drie zomermaanden de productie stilgelegd  te worden omwille van de negatieve impact van hitte op het productieproces. In 1812 ging Napoleon nog veel verder. Er moest in het midden van iedere zeepblok uit Marseille een logo gemerkt worden waarop het woord ‘Olijfolie’ voorkwam, samen met de naam van de fabrikant en de herkomstbenaming ‘Zeep uit Marseille’. Echter, in de tweede helft van de 20ste eeuw, crashte de verkoop omwille van de concurrentie van de synthetische detergenten die opmars maakten via de expansie van de supermarkten. Vele fabrikanten legden het bijltje erbij neer. Maar de laatste decennia is er een opmerkelijke revival van de ‘Savon de Marseille’ doordat de enkele overgebleven fabrikanten het product als authentiek en artisanaal accentueren, meesurfend op de golven van de ecologische bewustwording. Zoals parfum met herkomstbenaming is Savon de Marseille zodoende een exclusief product geworden. In het ‘Musée du Savon de Marseille’ in Salon de Provence kom je er alles over te weten.